Ultra high definition of 4K voor de amateurfilmer

High definition is al enkele jaren dé standaard voor TV en video. En zowat elke amateurfilmer is inmiddels overgestapt op HD; voor de kostprijs moet je het in elk geval niet meer laten.

Maar de volgende kwaliteits-verhogende stap is er al: 4K of Ultra-HD. In dit artikel verneemt u wat 4K betekent of zal betekenen voor de amateurfilmer.

Wat is 4K?

Eenvoudig gezegd: 4 keer méér pixels (of beeldpunten).

Full-HD heeft (de gekende) resolutie van 1920 x 1080 beeldpunten. Voor 4K werden deze waarden verdubbeld, namelijk: 3840 x 2160. Het totaal aantal pixels wordt dus verviervoudigd; waar het HDbeeld ongeveer 2 miljoen pixels heeft, is dit voor 4K ruim 8 miljoen. Fotokwaliteit voor video dus. Dit resulteert in een merkelijk scherper beeld waarbij details écht tot hun recht komen.

Een beetje geschiedenis.

Ultra-HD bestaat al een tijdje, maar was exclusief voor de professionele filmwereld. Indien u de laatste jaren naar de bioscoop bent geweest is de kans groot dat u reeds 4K hebt gezien.

Digital cinema of digitale projectie van bioscoopfilms bestaat al sinds 1999, maar de resolutie bedroeg aanvankelijk slechts 2K (2048 x1080), wat dus nauwelijks hoger is dan Full-HD (waarbij dient op te merken dat digital cinema gebruik maakt van een veel hogere data-rate en een betere kleur-sampling waardoor een betere beeldkwaliteit wordt bekomen.) Vanaf 2007 begon 4K zijn intrede te maken in de bioscoop. De meeste bioscoopfilms worden tegenwoordig digitaal opgenomen in 4K of hoger.

De term ultra-hd werd in oktober 2003 in het leven geroepen door de Consumer Electronics Association. In 2003 werd er een eerste prototype van een ultra-hd TV ontwikkeld en hetzelfde jaar kwam ook de eerste professionele 4K-camera op de markt.

Voor de amateurfilmer was er tot voor kort weinig op de markt. De meeste merken hadden de laatste jaren wel al 4K camera’s op de markt gebracht, zij het in het hogere segment. Het was Sony dat op de voorgrond trad met de eerste gebruiksvriendelijke en betaalbare camera's voor de amateur. De eerste compacte 4k handycam die Sony zopas in april op de markt bracht kost net geen 2000€. Andere merken hebben inmiddels ook reeds betaalbare 4K-camera's aangekondigd.

Wat heeft 4K de amateur te bieden?

Niemand hoeft momenteel over te schakelen naar 4K, full-HD blijft nog wel enkele jaren de norm.

In de algemene pers is men over het algemeen vrij kritisch over Ultra-HD, en niet volledig onterecht. Want laten we eerlijk zijn, op dit moment kom je niet ver met een 4K-TV. Er zijn nog geen zenders die in 4K uitzenden en het blijft wachten op 4K blu-ray of andere beelddragers (die momenteel in ontwikkeling zijn).

4K TV's zijn momenteel nog duur, maar de prijzen dalen razendsnel. Moest je twee jaar geleden nog zo'n 10.000 euro neertellen voor een ultra-hd TV, dit jaar zijn de prijzen al onder de 3000€ gezakt, en Philips kondigde onlangs een serie Ultra-HD TV’s aan vanaf 1399 €. De concurrentie en prijzenoorlog is dus volop losgebarsten.

Ook wat 4k-camera's betreft zal er de komende maanden en jaren heel wat gebeuren, al is Sony momenteel de enige met een betaalbare 4K camcorder. Merken zoals Panasonic en Blackmagic hebben ook al goedkope modellen met verwisselbare lenzen aangekondigd. En oudere modellen zijn al flink in prijs gezakt.

Om 4K te monteren moet je een krachtige computer hebben, al valt dat wel mee wanneer je in het consumenten-formaat XAVC-S filmt (zie verder). De grote montageprogramma's zijn inmiddels 4Kready.
Maar waarom zou je als amateur nu al in 4K filmen? Voor velen onder ons zal dit volslagen overbodig lijken, en toch...
Door nu in 4K te filmen ben je klaar voor de toekomst. Je kan je beelden opslagen om later te monteren en ervan te genieten op je Ultra-HD TV! Iets wat relevant kan zijn wanneer je een bijzondere reis maakt of een unieke gebeurtenis wil vastleggen.

Je kan 4K ook 'downscalen' naar Full-HD. Je filmt in 4K, maar monteert in Full HD. Dit lijkt misschien nutteloos, maar is het absoluut niet. Door op deze manier te werken verkrijg je een merkbaar beter HD-beeld dan wanneer je rechtstreeks in HD zou gefilmd hebben. Anders gezegd, beelden die in 4K zijn opgenomen, behouden méér detail wanneer je ze in HD monteert. Dat dit inderdaad zo is kon ik zelf al ondervinden.

Mijn eerste persoonlijke ervaringen met 4K

Ik volg de ontwikkelingen in 4K al een tijdje op de voet. Toen Sony vorig jaar een eerste all-in-one 4K-camera op de markt bracht, de FDR-AX1 à 4500 € , wist ik dat het niet meer lang ging duren voor er méér ging volgen.

Begin dit jaar was het al zover, Sony kondigde de eerste échte 4k-consumentencamera aan, de AX100 voor 2000 $. Op het internet vindt je tegenwoordig met gemak reviews en testopnamen van nieuwe camera's en het kan zeer leerrijk zijn om deze te bekijken. De AX100 bleek daarbij helemaal niet teleur te stellen, zodat ik besloot om er één te kopen. Ondertussen had ik van het internet origineel 4K-materiaal gedownload om mijn montageprogramma en computer te testen.

De AX100 is de eerste camera die in het nieuwe XAVC-S formaat filmt aan 25 beelden/sec. Dit kan overigens ook in Full HD aan 50 beelden/sec.

De camera gebruikt SD-XC-kaartjes. Op een kaartje van 64GB, van zo'n 100 €, past ongeveer 2 uur en 10 minuten beeld in 4K-kwaliteit. Om dit te kunnen bewerkstelligen wordt een efficiënte compressietechniek toegepast.

Inmiddels heb ik met mijn nieuwe aanwinst al verschillende onderwerpen gefilmd en ik kan zeggen dat de beeldkwaliteit werkelijk verbluffend is; zelfs al heb ik (nog) geen 4K-TV om het beeld in 'volle glorie' te bekijken. Het scherm mijn iMac heeft wel een hogere resolutie dan full-HD.

Monteren in Final-Cut-Pro lukt aardig. Het inladen van de beelden gaat vlotter dan verwacht. Alle montagebewerkingen, eenvoudige effecten en beeldbewerkingen blijken goed toe te passen. Het trimmen en afspelen van het originele 4K beeldmateriaal loopt wat stroever en hapert soms iets, wat te verhelpen valt door het aanmaken van zogeheten proxy-files (gecomprimeerde beelden om vlotter te kunnen monteren - Bij het uitvoeren van de montage zal het systeem uiteraard enkel de hoogste beeldkwaliteit gebruiken). Rekentijden zijn iets langer, maar zeker nog aanvaardbaar.

Voor gemonteerde films in een goede 4K-kwaliteit is er wel veel opslagcapaciteit vereist; ongeveer 5GB voor anderhalve minuut.

Hoe ik mijn 4K montage op een (nog aan te schaffen) Ultra-HD TV zal kunnen spelen is voorlopig nog niet helemaal duidelijk. Maar onlangs vernam ik dat de nieuwe 4K-TV's van Samsung een usb-aansluiting hebben waarmee je 4K-materiaal rechtstreeks van een stick of harde schijf kan afspelen. Ook ander merken zouden deze functie weldra aanbieden. Het is iets wat ik ongetwijfeld wel eens zal testen in een electronicazaak ...

De nadelen van 4K
- Kostprijs.
- Computer-vereisten.
- Opslag. Grotere harde schijven en geheugenkaartjes zijn noodzakelijk
-  Je hebt een 4K TV of monitor nodig om je beelden in volle glorie te kunnen bekijken.

De voordelen van 4K
- Ongeziene beeldkwaliteit/ resolutie.
- Future-proof
- Beter HD beeld na downscalen van 4K.

De toekomst
Het is niet de vraag of we ooit allemaal in 4K zullen filmen en TV kijken, maar wanneer. In tegenstelling tot 3D is 4K geen gadget of modeverschijnsel. De zenders en tv-distributiebedrijven staan niet te springen om naar 4K over te stappen, maar ooit zal het er wel van komen. Vanaf dan zal 4K niet meer te stuiten zijn.

En dan wacht 8K, dat inmiddels ook al in ontwikkeling is. Al zal dat niet meer voor mij zijn.

Paul.

_______________________________________________________________________